Jaki koń jest każdy widzi. O ryzyku płynności słów kilka

Inwestowanie na giełdzie wiąże się z ryzykiem. Postaci ryzyka jest jednak wiele, pomimo, że wszystkie sprowadzają się do jednego – prawdopodobieństwa utraty pieniędzy zamiast ich pomnożenia.

Markowitz zapomniał o płynności?

Jednym z najrzadziej poruszanych rodzajów ryzyka jest ryzyko płynności. Co ciekawe teoria portfela efektywnego Markowitza jest krytykowana w środowisku naukowym za to, że nie uwzględnia ryzyka płynności (Al Janabi, 2020, s. 4). Powstają także teorie portfelowe modyfikujące to klasyczne podejście. A dzieje się tak dlatego, że każdy podatny jest na ryzyko płynności – zarówno inwestor z dużym portfelem, jak i ten, który na inwestowanie przeznacza niewiele środków. Różnica polega jedynie w skali wpływu ryzyka płynności na inwestycje, oczywiście im większa kwota, tym większe ryzyko.

Najciekawszym aspektem płynności jest trudność w jej jasnym i klarownym opisaniu. Najszersza definicja płynności w odniesieniu do aktywów ogółem, określa możliwość ich szybkiej zamiany na gotówkę bez utraty ich wartości (zob.: Amihud i in., 2005; Bogdan, Bareša i Ivanović, 2012; Lischewski i Voronkova, 2012; Langedijk, Monokroussos i Papanagiotou, 2015; Momenbeigi i Sohrabi, 2015). Zatem konkretnie odnosząc tę definicję do akcji, przez utratę wartości należy rozumieć dodatkowy koszt wynikający z dokonania transakcji, czyli de facto niekorzystną zmianę ceny. W literaturze naukowej znajdziemy jeszcze definicje płynności  wyjaśniające ją jako niepewności zawarcia transakcji, łatwości realizacji tejże transakcji itp.

Jak widać, każdy intuicyjnie czuje czym płynność akcji jest, jednak bardzo trudno precyzyjnie ją zdefiniować. Być może jest z nią jednak jak z elektrycznością, której nie trzeba rozumieć, aby nie wsadzać palców do kontaktu…

Jak mierzyć płynność?

Skupmy się zatem na praktycznych aspektach płynności. Tutaj należałoby, aby nie wdawać się w nazbyt naukowe rozważania, skupić się na opisaniu płynności za pomocą jej wymiarów, a są nimi:

• ciasność (tightness),
• głębokość (depth),
• odporność (resiliency),
• czas realizacji transakcji (transaction time).

Przez ciasność rozumiany koszt dokonania odwrotnej transakcji do już posiadanej. Im mniejsza ciasność, tym mniejszy koszt sprzedania akcji bezpośrednio po ich wcześniejszym zakupie. Im bardziej płynna jest akcja, tym ciasność jest mniejsza, co prowadzi do pierwszego powiązania płynności akcji bezpośrednio z kosztami transakcji (innymi niż prowizje).

Głębokość rynku to zdolność do przyjmowania zleceń bez znaczącego wpływu na cenę. Inaczej mówiąc, im głębszy jest rynek, tym większe zlecenie nie wywoła zmiany ceny w ogóle. W przypadku idealnie płynnej akcji, dowolnej wielkości zlecenie nie miałoby wpływu na cenę tej akcji. Jest to w realnych transakcjach sytuacja niemożliwa, co sugeruje, że nie ma idealnie płynnego rynku, a jedynie występuje płynność na pewnym poziomie. Warto zauważyć, że odpowiednio duża transakcja będzie realizowana w częściach, po coraz bardziej odbiegającej od pierwotnej cenie.

Odporność akcji to cecha, która oznacza szybkość powrotu rynku do normalności po wystąpieniu nieprzewidywalnego szoku cenowego. W przypadku rynku o dużej odporności, po sytuacji nadzwyczajnej rynek powinien szybko znaleźć poziom równowagi, w której rozpiętość pomiędzy cenami kupna a sprzedaży spada, a więc pojawia się ciasność i głębokość na normalnym dla danej spółki poziomie.

Wraz z rozwojem rynków finansowych, a przede wszystkim pojawieniu się komputerów na szeroką skalę, w pracach naukowych zaczęto zwracać coraz większą uwagę na aspekt szybkości realizacji zlecenia. W pracy poświęconej stałemu elementowi płynności akcji, Huberman i Halka (2001), wskazują, że płynność odnosi się do szybkości zrealizowania transakcji po cenie bliskiej z momentu powzięcia decyzji o złożeniu zlecenia. Zatem jest to odstępstwo od wcześniejszego postrzegania płynności głównie z punktu widzenia kosztu (innego niż prowizja). Rok 2001 to pęknięcie bańki internetowej, podczas której rozkwit firm technologicznych, internetu oraz możliwości zarówno analizy jak i handlu przy pomocy komputerów stworzył  podwaliny pod handel wysokiej częstotliwości (high frequency trading, HFT), który zaledwie dekadę później obwiniany był o nagły krach (flash crash) 6 maja 2010 roku w USA kiedy to SP500 spadło o 5% w zaledwie kilka minut (Gomber i in., 2011).

Case Study KGH vs Neuca

W tym artykule skupimy się tylko na zobrazowaniu czym jest głębokość rynku, która najmocniej uwidacznia się podczas dokonywania transakcji Po Każdej Cenie (PKC). KGHM to popularna spółka z WIG20, jedna z najbardziej płynnych, Neuca natomiast to reprezentant lubianych firm, ale gdzie już temat płynności przysparza problemów.

Popatrzmy na arkusz zleceń na koniec sesji z 15 maja 2023 roku dla KGHM, pobrany z platformy Notowania 5 Pro udostępnianej przez Biuro Maklerskie Alior Banku:

Źródło: Notowania 5 Pro, BM Alior Banku

A teraz na arkusz zleceń z tego samego czasu dla Neuca:

Źródło: Notowania 5 Pro, BM Alior Banku

Skupmy się na bardzo prostym zadaniu – jaki dodatkowy koszt zawarcia transakcji o wartości 25 tysięcy złotych poniesie inwestor, kiedy zakupi akcje KGHM vs akcje Neuca. Cena ostatniej transakcji będzie ceną odniesienia dla obliczeń.

Składając zlecenie Po Każdej Cenie (PKC) na KGHM o wartości 25 000 zł, inwestor kupiłby 215 akcji po cenie 116,25, a więc jego dodatkowy koszt takiej transakcji to 5 gr na akcje (116,20 to kurs odniesienia). Czyli 10,75 zł (0,04% wartości transakcji).

 Takie samo zlecenie dla Neuca, spowodowałaby realizację 4 transakcji:

1. 1 akcja po 707 zł o wartości 707,00 zł
2. 3 akcje po 711,5 zł o wartości 2 134,50 zł
3. 15 akcji po 712,7 zł o wartości 10 690,50 zł
4. 16 akcji po 713,4 zł o wartości 11 414,40 zł

Łącznie: 35 akcji o wartości 24 946,40 zł. Co daje średnią cenę zakupu 712,75 zł, czyli dodatkowy koszt wykonania takiej transakcji wyniósł 5,75 zł na akcję (707 zł to kurs odniesienia). Czyli łącznie 201,25 zł (0,8% wartości transakcji).

Ten prosty przykład, skupiający się jedynie na aspekcie kosztowym, pokazuje, że inwestowanie w spółkę Neuca transakcją o wartości 25 tys. zł jest 20 krotnie bardziej kosztowne.

Czy to oznacza, że nie należy kupować mało płynnych spółek?

Oczywiście, że nie! Należy jednak robić to rozważnie przy zastosowaniu odpowiednich zleceń i w sposób przemyślany. Nikt przecież nie zmusza nas do zleceń PKC, choć właśnie w najgorszych momentach, kiedy rynek ucieka i chcemy szybko zrealizować transakcję, to po te zlecenia się sięga. Dobrze więc być przygotowanym na to, jaki dodatkowy koszt to przyniesie.

A jeżeli już o kosztach mowa, to inwestor musi o nie dbać na każdym kroku, dlatego zadbaliśmy o to, aby nasi Użytkownicy mieli jak najlepsze warunki!

Tylko dla Użytkowników Premium Squabera, BM Alior Banku obniżył prowizję na akcjach polskich aż o 50%! Koszt transakcji to zaledwie 0,19% (min. 3 zł). Zniżka ta dostępna jest także na IKE oraz IKZE! Szczegóły można znaleźć tutaj.

 Oferta Biura to jednak nie tylko rynek polski, ale także szeroki dostęp do giełd zagranicznych.

Biuro Maklerskie Alior Banku oferuje dostęp do 10 giełd, w tym NYSE, NASDAQ, LSE, czy XETRY. Dostępne są nie tylko akcje, ale także ponad 200 ETF. W połączeniu z intuicyjną porównywarką inwestycyjną, możliwe staje się sprawne przeskanowanie rynków pod kątem kapitalizacji, stopy dywidendy, czy wskaźnika Free Float.

Co więcej, BM Alior Banku oferuje rachunki prowadzone w:

• USD
• EUR
• GBP

Dzięki usłudze automatycznych przelewów można połączyć rachunek maklerski z  Kantorem Walutowym lub kontami walutowymi, co ułatwia wpłaty i wypłaty środków przeznaczonych na inwestycje oraz umożliwia zakup wymaganej waluty bezpośrednio w Kantorze.

Kantor Walutowy prowadzony przez Alior Bank oferuje wymianę walut 24h / 7 dni w tygodniu bez dodatkowych opłat i prowizji. Bezpłatne jest również jego otwarcie i prowadzenie. Aktualne kursy wymiany można w każdej chwili sprawdzić w Kantorze.

Prowizje od transakcji na rynkach zagranicznych wynoszą od 0,29%, min. 5€, 5£, 5$ (dla transakcji zawartych na instrumentach z giełd amerykańskich: nie mniej niż 0,02 USD za sztukę, łącznie nie mniej niż 5 USD).

Załóżmy, że chcemy kupić akcje Forda (ticker F). Bieżąca cena kupna tych papierów to 13$ za sztukę, a kurs kupna USD za PLN w Kantorze Walutowym to 4,29.

Kosztem przewalutowania jest tutaj koszt spreadu. Do podglądu tutaj.

Całość dopełniają intuicyjne aplikacje Alior Giełda, Pulpit Inwestora czy Notowania Online 3.

Oprogramowanie dostępne jest zarówno na komputery, jak i na smartfony, dzięki czemu inwestycje zawsze możesz mieć pod ręką.

Alior Giełda oferuje depesze PAP w formie wiadomości push, a także możliwości analiz rentowności i statystyk Twojego portfela.

Pulpit Inwestora zaś to innowacyjne narzędzie, którego nie musisz instalować – wystarczy dostęp do sieci, a na jednym ekranie sprawdzisz cały obraz giełdy i własnych inwestycji.

Zachęcamy, by sprawdzić pełną ofertę Biura Maklerskiego Alior Banku – zarówno pod kątem inwestycji na rynku polskim (szczególnie ze specjalną ofertą dla Squabera), jak też na giełdach światowych.

Publikacja przygotowana we współpracy z Biurem Maklerskim Alior Bank S.A.

Powyższa informacja ma wyłącznie charakter marketingowo – informacyjny i jest upowszechniana w celu reklamy produktów i usług inwestycyjnych.

Niniejszych informacji nie należy traktować jako porady inwestycyjnej, oferty lub rekomendacji zawarcia transakcji. Produkty inwestycyjne są obarczone ryzykiem inwestycyjnym, z możliwością utraty części lub nawet całości zainwestowanego kapitału, a w przypadku inwestycji w instrumenty pochodne strata może przekroczyć wartość wpłaconych środków.

Alior Bank SA – Biuro Maklerskie z siedzibą w Warszawie, adres: ul. Łopuszańska 38D, 02-232 Warszawa, wpisany do rejestru przedsiębiorców prowadzonego przez Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w Warszawie, XIV Wydział Gospodarczy pod numerem KRS: 0000305178, o kapitale zakładowym 1 305 539 910 zł w całości opłaconym, posiadający numer statystyczny REGON 141387142 i numer identyfikacji podatkowej (NIP) 107-001-07-31. Biuro Maklerskie jest wydzieloną organizacyjnie jednostką w strukturach Alior Bank SA.