IKE czy IKZE? Co przynosi większe korzyści?

Podsumowanie

• Trzeci filar pozostaje kluczowy z punktu widzenia zabezpieczenia emerytalnego
• Konta IKE/IKZE występują w różnych formach
• IKE/IKZE wiążą się z korzyściami podatkowymi dla inwestora
• Limit wpłat dla inwestora zwiększa się z roku na rok

Ciągłe zmiany systemu emerytalnego dokonywane przez kolejne partie rządzące nie pozostawiają złudzeń – jeżeli nie zadbamy o własne emerytury sami to nie dostaniemy praktycznie nic. Obecny system emerytalny zakłada istnienie trzech filarów. Do pierwszego filaru, czyli do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, trafia większa część składki, potrącanej co miesiąc z pensji. Drugi filar, w ramach którego istnieją Otwarte Fundusze Emerytalne został zmarginalizowany po przeprowadzeniu reformy z 2013 roku. Trzeci filar natomiast … no właśnie, jak to jest z tym trzecim filarem?

Trzeci filar to de facto każda inicjatywa mająca na celu indywidualne oszczędzanie na emeryturę. Reforma emerytalna zakładała, że z dwóch pierwszych filarów świadczenia emerytalne pozwolą na godne życie wszystkim obywatelom. Niemniej jednak prawda pozostaje całkowicie odmienna i obecnie bez własnych oszczędności w większości przypadków nie możemy mówić o wygodnym życiu po przejściu na emeryturę. Im prędzej zaczniemy myśleć o zabezpieczeniu swojej przyszłości, tym w bardziej kolorowych barwach będzie się ona później przedstawiać. Jakie możliwości stworzył nam ustawodawca?

Indywidualne Konto Emerytalne

W ramach III filaru od 2004 roku możemy prowadzić Indywidualne Konto Emerytalne, czyli IKE.

W IKE możemy oszczędzać w formie klasycznego rachunku oszczędnościowego, inwestować w obligacje skarbowe, jednostki funduszy emerytalnych, prowadzić rachunek maklerski, czy skorzystać z umowy ubezpieczenia na życzenia z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym. Wachlarz możliwości jest więc dość spory. W tym wypadku może rodzić się pytanie – po co w takim razie konto IKE skoro mogę po prostu inwestować na własną rękę? Odpowiedź jest prosta – z kontem IKE wiążą się podatkowe przywileje.

Jeżeli wypłaty z konta IKE rozpoczniemy po 60-tych urodzinach lub 55-tych w wypadku nabycia praw do wcześniejszej emerytury to od wypracowanych zysków kapitałowych nie zapłacimy 19% podatku (tzw. podatku Belki). Jedynym warunkiem, jaki musimy spełnić jest dokonywanie wpłat w co najmniej pięciu dowolnych latach kalendarzowych posiadania tego konta lub dokonanie ponad połowy wartości wpłat co najmniej 5 lat przed dniem złożenia wniosku o dokonanie wypłaty.

Istnieją również pewne ograniczenia. Każdego roku na konto IKE można wpłacić środki tylko do określonego limitu, który nie może przekroczyć trzykrotności przeciętnego prognozowanego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok. W 2024 roku limit ten to 23 472 zł.

Nie skorzystamy jednak z tych przywilejów gdybyśmy chcieli wypłacić środki przed wyznaczonym okresem. Ustawodawca pozostawił możliwość wycofania całości lub części środków z konta IKE w dowolnym momencie. Niemniej jednak w takim wypadku zostanie naliczony 19% podatek od zysków kapitałowych. W wypadku zwrotu częściowego konto IKE w dalszym ciągu będzie aktywne i można na nie dokonywać dalszych wpłat. W dowolnym momencie można także dokonać zwrotu całości zgromadzonych środków. Taka dyspozycja automatycznie jednak oznacza wypowiedzenie umowy o prowadzenie konta IKE. Niemniej jednak nie odbiera to możliwości założenia nawet następnego dnia kolejnego konta IKE.

IKZE

Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego (IKZE) dostępne jest od 2012 roku, a tak naprawdę dopiero po zmianach w 2014 roku produkt ten jest interesujący.

Pierwszą widoczną różnicą jest limit wpłat, który wynosi 1,2-krotność prognozowanego na dany rok przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej. W roku 2024 jest to 9 388,80 zł. Niemniej jednak różnice są znacznie większe. Głównym atutem IKZE jest możliwość odpisania w danym roku podatkowym wpłaconych środków od dochodu. Oznacza to, że automatycznie możemy zmniejszyć podatek płacony w danym roku o 12% lub 32% kwoty wpłaconej na IKZE.

Zmianie ulegają jednak również zasady wypłaty. W wypadku IKZE najwcześniej możemy wypłacić środki po 65-tych urodzinach. W odróżnieniu od IKE wypłata z konta IKZE jest zawsze obarczona zryczałtowanym podatkiem w wysokości 10%. Z drugiej strony nie występuje podatek Belki (19%).

Czy można wypłacić środki z IKZE przed ukończeniem 65-tego roku życia?

Można. Ważną różnicą jest to, że wycofać można tylko całość środków – nie występuje wypłata częściowa. Podobnie jak w IKE wycofanie wszystkich środków jest równoznaczne z zerwaniem umowy o prowadzenie konta IKZE, jednak istnieje możliwość założenia kolejnego. Co jednak pozostaje najważniejsze, przedterminowa wypłata zwiększy w danym roku dochód w PIT, od którego trzeba zapłacić podatek według skali podatkowej (12% w pierwszym progu i 32% w drugim progu). W ten sposób to, co odliczyliśmy w poszczególnych zeznaniach zostanie ostatecznie odebrane.

Co się bardziej opłaca?

Znając już charakterystykę obu kont przyszła pora na odpowiedź na najważniejsze pytanie – które konto bardziej się opłaca? IKE, czy IKZE?

Przy wyliczaniu przyjąłem założenie, że wpłaty na oba konta są takie same. Realnie z portfela na oba konta zostało przelane po 8 262 zł. Wyższa kwota na koncie IKZE powiązana jest z możliwością odpisania kwot wpłacanych od dochodu w danym roku podatkowym. W związku z tym na konto IKZE zostało przelane 9 388 zł, lecz 1 126 zł wróciło do kieszeni w formie zwrotu bądź też zmniejszenia należnego podatku. Oznacza to, że netto z portfela ostatecznie na konto IKZE trafiło 8 262 zł, chociaż znajduje się na nim 9 388 zł. Widzimy tutaj pierwszą różnicę na korzyść konta IKZE.

Kolejna różnica pojawia się w momencie obliczania podatku. Konto IKE jak zostało wcześniej wyjaśnione, nie jest obciążone podatkiem. Od środków zgromadzonych na koncie IKZE płacony jest natomiast zryczałtowany podatek w wysokości 10%.

Na koniec okazuje się jednak, że większe znaczenie ma wyższa wartość inwestycji przed opodatkowaniem niż wartość należnego podatku. Obliczenia te zostały dokonane przy założeniu, że inwestor ma obecnie 25 lat i będzie inwestował 40 lat (do 65 roku życia). Na koniec tego okresu w ramach IKE inwestor posiadałby 1 047 621 zł, a na koncie IKZE 1 071 359 zł. Różnica wynosi więc 23 738 zł na korzyść konta IKZE. Oznacza to, że w tym wypadku IKZE jest korzystniejsze o 2,27%.

IKZE jest więc zawsze lepszym wyborem, jeżeli planujemy odkładać mniej niż 10 000 zł rocznie. Nawet, gdy chcemy jednak skorzystać z większego limitu dla IKE, warto wpierw wykorzystać cały limit na IKZE a następnie dopiero skorzystać z IKE.

IKZE, jako produkt nieemerytalny

Czy warto posiadać IKZE, jeżeli zamierzamy wypłacić środki przed osiągnięciem 65 roku życia? IKZE jest produktem typowo emerytalnym, lecz można go wykorzystać również w innych celach. Wypłacając środki przed 65 rokiem życia będziemy musieli w roku ich wypłacenia doliczyć je do swojego dochodu w PIT. W związku z tym to, co odliczyliśmy w poprzednich latach będziemy musieli ostatecznie zapłacić. Niemniej jednak moment zapłaty podatku zostanie odsunięty w czasie, co prawie zawsze jest korzystne.  Biorąc pod uwagę, że po zamknięciu konta IKZE (można posiadać tylko jedno konto na raz) możemy od razu otworzyć następne, można wykorzystać IKZE do inwestycji czysto spekulacyjnych.

Warto jednak pamiętać o tym, że wypłata środków z IKZE zwiększy nasz dochód w danym roku podatkowym. Istnieje możliwość, że po wypłacie nasz dochód zaliczy się do drugiego progu podatkowego, co oznacza że od części środków zapłacimy 32% podatek dochodowy.

Przykładowo inwestor zarabia 10 tysięcy brutto miesięcznie, czyli 120 000 zł rocznie. W roku 2023 limit dla drugiego progu podatkowego wynosił 120 000 zł. Załóżmy, że na IKZE inwestor zgromadził 200 000 zł, które chciałby w 2024 roku wypłacić. W związku z tym, z tytułu wypłaty IKZE inwestor zapłaci:

– 12% od 120 000 zł (200 000 – 120 000) = 14 400 zł

– 32% od reszty środków, czyli 80 000 (200 000 – 120 000) = 25 600 zł

Razem inwestor zapłacić musi więc 40 000 zł podatku. Jeżeli założymy, że odkładał on przez 20 lat po 10 000 zł (20*10 000 = 200 000 zł) to w tym czasie odebrał on w ramach ulgi podatkowej 24 000 zł (10 000*0,12*20). Ostatecznie inwestor zapłacił więc więcej podatku niż go zaoszczędził w ramach ulgi. Niemniej jednak, gdyby inwestor nie kwalifikowałby się do drugiego progu podatkowego – oszczędność byłaby oczywista.

III filar – Twoja emerytura w Twoich rękach

Jak więc widzisz, z obydwoma produktami wiążą się konkretne przywileje. Jednoznacznie należy stwierdzić, że konto IKZE jest bardziej korzystne od IKE, które można wykorzystać także nie tylko do oszczędzania na emeryturę. Niemniej jednak należy pamiętać o tym, że mimo wszystko oba konta mają na celu skłonienie do oszczędzania na emeryturę. Biorąc pod uwagę obecną sytuację w I i II filarze musisz wiedzieć, że bez własnej inicjatywy w ramach III filara Twoje uposażenie na emeryturze będzie niezwykle niskie. Nie ma lepszego momentu, aby zacząć zabezpieczać swoją przyszłość jak dokładnie ta chwila. Jeśli masz jakiekolwiek pytania w tej kwestii – nie wahaj się ich zadać nam w komentarzach, na pewno pomożemy!